Protokół dwudziestego drugiego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 25 października 1820 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 64–66. Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

25 X 1820

[s. 64]

Działo się na posiedzeniu Rady dnia 25 października 1820 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego Wodzickiego prezesa Senatu i Rady¹, JW Nikorowicza prezesa Appellacyi², JW senatora Grodzickiego³, JW Litwińskiego Rektora⁴ i Jaśnie Wielmożnych Hoszowskiego⁵ i Markowskiego⁶ zastępców konserwatorów, tudzież sekretarza Rady⁷.

Przedmiot. Komisja wyznaczona od Wielkiej Rady do rozpoznania zarzutów przez Komitet Akademicki PP. Himonowskiemu⁸ i Karkoszyńskiemu⁹ poczynionych zdaje relację. [s. 65] Uchwalono. Gdy się okazuje, iż uchybienia p. Himonowskiego o które jest obwiniony w razie udowodnienia pociągają za sobą oddalenie go od obowiązków, a w podobnych wypadkach § 5 Statutu Urządzającego Uniwersytet i § 5 Statutu Urządzającego Liceum stanowi, iż wydanie decyzji względem oddalenia profesora do władzy Senatu Akademickiego należy, z wolnym odwołaniem się do Wysokiej Rady; przeto przesłać Senatowi Akademickiemu wszystkie akta tej sprawy dotyczące, z wezwaniem, iżby z takowych aktów lub jeszcze z dalszego słuchania i objaśnienia się, o ile tego znajdzie potrzebę, wydał wyrok z wolnym odwołaniem się do Rady. Co do p. Karkoszyńskiego, gdy Komitet w raporcie swym nadmienia, iż profesor ten dla starganych sił dłużej obowiązku nauczycielskiego dopełniać nie jest w stanie, przeto zwolnić go od tychże z zachowaniem służącego mu prawa do pensji emerytalnej, w skutku czego obok przesłania mu uwolnienia wezwać go należy do udowodnienia przed Radą lat w zawodzie nauczycielskim przepędzonych, końcem wymierzenia mu ilości pensji emerytalnej stosownie do § 38 Statutu Uniwersytet Urządzającego. O czym Senat Rządzący końcem informowania o niniejszym postanowieniu kasjera Uniwersytetu. Rektor Uniwersytetu, Komitet Liceum nadzorujący i Wizytator Liceum zawiadomionym być ma. Że zaś pomimo tego Rada spostrzega ślady uchybień samego Komitetu Akademickiego, które do rozwolnienia młodzieży i wypływającego stąd nieporządku powód dostrzegła Rada, przeto uznaje równie za rzecz potrzebną dla zapobieżenia nadal porządkowi dochodzenie istoty powyższych okoliczności, i wzywa Senat Akademicki przy przesłaniu mu służących do tego aktów, aby

środkami^a najstosowniejszymi zarzuty te sprawdził i z załączeniem opinii swej raport Radzie uczynił. Że zaś w składzie Senatu Akademickiego [s. 66] znaleźć się mogą osoby, które Komitet zaskarżony składają, przeto przez to się rozumie, iż do rozpoznawania uchybień Komitetowi zarzucanych wpływać nie powinny.

Przedmiot. Uczniowie ekskludowani^b PP. Głazowski Józef i Wądrzyński Jan tudzież matki podobnież odkludowanych uczniów Riela i Jasińskiego upraszają o uchylenie wyroku mocą którego ekskludowanymi zostali. Uchwalono. Wezwać Rektora Uniwersytetu o nadesłanie raportu wyjaśniającego przyczyny wyłączenia ze szkół rzeczonych czterech^c uczniów, oraz wyroków tak sądowych, jak szkolnych, na mocy których wyłączonymi zostali, że zaś równie do rozstrzygnienia tych rekursów potrzebną jest Radzie wiadomość, jaką konduitę okazywali rekurrujący w czasie uczęszczania do szkół, ma być wezwanym również Rektor Uniwersytetu, aby przez zniesienie się z Wizytatorem Licealnym i Zgromadzeniem Profesorów Liceum powziął jak najdokładniejsze w tej mierze objaśnienie i stosowny w tej mierze raport uczynił.

Na czym posiedzenie ukończyło się.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Akademicki, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, wizytator generalny, kasjer UJ, pensja emerytalna, Liceum św. Anny]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

³ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821

^a W oryginale: szrodkamy.

^b W oryginale: exludowani.

^c W oryginale: 4.

komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁵ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁶Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁷Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

⁸ Antoni Himonowski (1758–1830): pedagog, prorektor Gimnazjum (później Liceum) św. Anny; w l. 1794-1801 prorektor Szkół Przygłównych, 1794–1812 senior bursy Iurisperitorum, w 1820 przeszedł na emeryturę; sędzia pokoju okręgu I, PSB, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, s. 519–520 (K. Mrozowska); R. Dutkowa, Szkolnictwo średnie Krakowa w pierwszej połowie XIX w. (1801 – 1846), Wrocław 1976, „Monografie z Dziejów Oświaty”, t. XIX, passim; Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 57.

⁹ Joachim Karkoszyński: profesor fizyki i arytmetyki w Liceum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego), Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 58.